Bahasa Sunda

Tata Wangun Kecap

1. Kecap asal (kata dasar) -> dahar.
2. Kecap randayan (kata berimbuhan) -> daharan.
3. Kecap rejekan (kata ulang).
a. Dwi lingga (kecap asal diulang) -> sapu-sapu.
b. Dwi purwa (engang kahiji diulang) -> sasapu.
c. Trilingga (3 kecap diulang) -> dar der dor.
4. Kecap kantetan (kata majemuk) -> panon poè, kacamata.
5. Kecap wancahan (dipondokeun/dipendekan).....

atuh da -> tu da nènèng -> nèng
ceuk aing ogè -> ceuk aing gè kasèp -> sèp
6. Kecap memet nyaèta kecap anu asalna tina hiji omongan tuluy di cokot sawatara enggangna nu dianggep penting. ( sukro, misro, combro, colenak).
Salaki -> salak sasiki
Cileuh -> kecil tapi geuleuh

Kecap Asal
1. Jalma 6. Kolot 11. Sarè 16. Seuri
2. Budak 7. Loba 12. Luncat 17. Lumpat
3. Imah 8. Nyaho 13. Diuk 18. Tulis
4. Hareup 9. Dahar 14. Labuh 19. Tempo
5. Dulur 10. Ceurik 15. Datang 20. Sèpak

Kecap Rundayan
Kanyahoan, tempoan, lobaan, tulisan, balageur, palinteur, diserat, pangnyeratkeun, daharan, sasarè, jalmana, careurik, diukan.

Kecap Rejekan
1. Dwi lingga :
Motor – motor, mobil – mobil, jalma – jalma, lumpat – lumpat, tulis – tulis, tempo – tempo, diuk – diuk, imah – imah, jalan – jalan, sapu – sapu.
2. Dwi purwa :
Sasapu, jajalma,~
3. Trilingga :
~

Wangun kecap aya 6 rupa, nyaèta :
1. Kecap asal. 4. Kecap kantetan.
2. Kecap nundaya. 5. Kecap wancahan.
3. Kecap rejekan. 6. Kecap memet.

1. Kecap Asal
Nyaèta kecap nu teu acan diropa wangunanana. Atawa kecap weuteuh anu henteu dirarangkeun.
Contona : sangu, lumpat, bodas, jalma, kuda, dst.
2. Kecap Rundaya
Nyaèta kecap anu make rarangkèn, kabèhna aya4 rupa :
a. Rarangkèn hareup (prefiks) :
n, m, ny, ng, pa, pi, pang, sa, si, ti, ka, nang, ba, nyang, pra, pri, per, pada, para, silih, barang.
b. Rarangèn Tengah (infiks) :
al, ar, um, in. conto : lumpat (al) -> lalumpat.
c. Rarangèn Tukang (sufiks) :
an, eun, ing, keun, na, ning, a, i. conto : ukur (an) -> ukuran.
d. Campuran (kombinasi)
1. Prefiks jeung infiks :
Ba jeung al, ba jeung ar, di jeung al, ka jeung ar, mi jeung ar/al, pa jeung ar/al, pada jeung ar/al, pi jeung ar/al, ti jeung ar/al, ting jeung ar/al.
Contona : ba jeung al ( layar ) -> balayar.
2. Prefiks jeung sufiks :
A jeung an, di jeung an, ka jeung an, nang jeung an, pa jeung an, mang jeung an, pi jeung an, sa jeung an, si jeung an, silih jeung an/pang, pada jeung eun, sa jeung eun/keun, di jeung keun, ka jeung keun.
3. Infiks jeung sufiks :
ar/al jeung an/eun/keun, in jeung an.
Conto : ar jeung an (bikeun) -> barikeunan.
4. Prefiks jeung infiks jeung sufiks (nunjukeun loba) :
Di + ar/al + an, di + ar/al + keun, ka + ar/al + keun, pang + eun + na, pang + ar/al + na.
Contona : pang + ar + na (beresih) -> pangberesihna.
5. Simulfiks (afiks anu bareng jeung kecap asal).
Contona : pi jeung eun (bapa) -> pibapaeun.
Pang/mang jeung keung (gambar) -> panggambarkeun.
3. Kecap Rejekan
a. Dwi purwa
Dwi purwa asal kecapna tina dwi : dua : purwa : mimiti : hartina enggang nu mimiti. Diucapkeun 2x.
Conto : cabok -> cacobok, tajong -> tatajong.
b. Dwi lingga
Dwi lingga nyaèta nu dirajek segemblengna kecap, aya anu robah, aya oge anu teu robah sorana. Nu teu robah suarana disebut dwi murni, nu robah sorana disebut dwi reka.
1. Dwi murni, contona :
a. Nuduhkuen loba : bangku – bangku, jalma – jalma.
b. Rupa – rupa, saruna sifatnya : amit – amit, pait – pait.
2. Dwi reka, contona :
a. Nuduhkeun rupa – rupa : unak – anik, tulang – taleng.
b. Nuduhkeun leuwih hiji : jul – jol, cug – ceg, sur – sor.
3. Dwi sasana, contona :
Pudigdug, pudugdug, akikik, cakakak, dsb.

-KECAP ASAL
1. Jalma 6. Seuri
2. Budak 7. Sarè
3. Loba 8. Batur
4. Dahar 9. Lumpat
5. Tulis 10. Ceurik

-KECAP RUNDAYAN
1. Baturan 6. Ukuran 11. Lobaan
2. Diluhur 7. Ngabaca 12. Diukan
3. Tulisan 8. Kasapu 13. Daratang
4. Katajong 9. Sabodas 14. Paratamu
5. Lalumpat 10. Labuhan 15. Coretan

-DWI MURNI
1. Jalma – jalma 6. Manis – manis
2. Meja – meja 7. Piker – piker
3. Sapu – sapu 8. Siku – siku
4. Nini – nini 9. Kuda – kuda
5. Amis – amis 10. Pait – pait

-DWI REKA
1. Unak – unik 6. Bulak – balik 11. Tulas – tulis
2. Sur – sor 7. Gurang – goring 12. Gunta – ganti
3. Jul –jol 8. Tulang – taleng 13. Tual – toel
4. Curat – coret 9. Cug – ceg 14. Geura – geuri
5. Seura – seuri 10. Kucap – kiceup 15. Geulas – geulis

-DWI SASANA
1. Pudugdug 6. Cekikik
2. Celeketeuk 7. Pudigdug
3. Bulukusumuk 8. Wakakak
4. Bulukuduk 9. Cikikik
5. Cekakak 10. Cakokok

-KANTETAN
1. Panon poè 6. Kacang ijo
2. Kaca panon 7. Baju koko
3. Sapu tangan 8. Jam tangan
4. Buku tulis 9. Calana pendek
5. Kacang panjang 10. Mèja ijo

-DWI PURWA
1. Cacobok 6. Sesepak 11. Jajalma
2. Tatajong 7. Cocokot 12. Dadahar
3. Sasapu 8. Babalik 13. Luluncat
4. Tutulis 9. Kakasep 14. Babajuan
5. Cocorèt 10. Bèbèja 15. Babaturan

-TRILINGGA
1. Crang-creng-crong 6. Has-hes-hos
2. Bag-big-bug 7. Brat-bret-brot
3. Dar-der-dor 8. Lang-ling-lung
4. Crat-cret-crot 9. Hah-heh-hoh
5. Dag-dig-dug 10. Tang-ting-tung

-WANCAHAN
1. Geulis -> lis 6. Tètèh -> tèh
2. Kasèp -> sèp 7. Abah -> bah
3. Nènèng -> nèng 8. Umi -> mi
4. Ujang -> jang 9. Aki -> ki
5. Mamang -> mang 10. Nini -> ni

-KECAP MEMET
1. Cireng -> aci digoreng 6. Cilok -> aci dicolok
2. Cimol -> aci dimolek 7. Combro -> oncom dijero
3. Piscok -> pisang coklat 8. Colenak -> dicocol enak
4. Sukro -> su’uk dijero 9. Misro -> amis dijero
5. Nasgor -> nasi digoreng 10. Cilung -> aci digulung